Xustificación

Xustificación académica, científica e profesional

Este máster complementa a formación recibida nos estudos de grao e outras titulacións que habilitan para o desempeño de labores docentes, de orientación e intervención psicopedagóxica. Así mesmo permite unha especialización na investigación psicoeducativa, de interese para os profesionais destes ámbitos, que lles fai competentes para o estudo, identificación, explicación e intervención nas dificultades de aprendizaxe escolar desde o modelo teórico dos procesos cognitivos PASS. O modelo preséntase como unha teoría PASS da intelixencia, alternativo aos modelos da intelixencia xeral; como un sistema que operacionaliza a medida dos devanditos procesos a través do Sistema de Avaliación Cognitiva CAS de Naglieri e Dás e como un sistema de intervención baseado en procesos (PREP). Esta perspectiva permitiría investigar e desenvolver:

  • Novos sistemas de intervención e mellora dos procesos escolares do grupo aula, e a súa aplicación a partir da investigación
  • Modelos de medición, avaliación e diagnóstico
  • Deseños de aplicación

O seu coñecemento é especialmente útil para o persoal investigador con implicacións profesionais na escola e na orientación, pois facilitaría a súa proxección á escola, á mellora da calidade da intervención psicopedagóxica, ao labor docente e á innovación. Tamén pode resultar de interese a psicólogos, asesores, técnicos da administración educativa e de concellos. En todos estes casos, a formación en teorías e técnicas de investigación psicoeducativa faría competentes a estes profesionais para: optimizar a aprendizaxe escolar, previr dificultades de aprendizaxe e deseñar sistemas de mellora cultural da poboación. En definitiva, faríalles máis competentes para realizar de maneira máis efectiva a súa actividade profesional.

Os contidos da formación encádranse na liña de investigación iniciada en 1999, a partir do modelo PASS, polo grupo de investigación que sustenta este máster e que participou na formación de doutores e investigadores en Psicoloxía Escolar desde 1996. O modelo PASS está a desenvolverse nun amplo número de universidades de diversos países e soporta liñas de investigación con importante apoio empírico, no noso país nas Universidades de Zaragoza (procesos de lectura) e Xirona (as emocións e os procesos PASS, a dislexia secuencial); en Europa, na University of Cyprus (procesos PASS) e na Universidade de Utrecht (Utilidade do PASS en nenos con TDA/H) e en Australia a University of Newcastle (procesos PASS e logro académico).

A proposta deste título está avalada polo traballo dos profesores que a levaron a cabo, J.P. Dás (Universidade de Alberta), Jack A. Naglieri (Universidade Estatal de Ohio) e Jonh R. Kirby (Universidade Queen en Kingston, Ontario) e os seus equipos de investigación. Entre as súas contribucións significativas cítanse pola súa incidencia no deseño do título: A concepción da intelixencia como un conxunto de habilidades con funcións diferenciais que poden medirse, non polo coñecemento previo que se posúe, senón polo seu funcionamento, dada unha experiencia mínima.

Co modelo de avaliación establecido polos autores, faise posible a interpretación das Dificultades Específicas de Aprendizaxe e a súa mellora. Tamén se estableceu unha correlación alta entre cada un dos procesos cognitivos e os contidos escolares propios do curriculo educativo. Neste sentido as dificultades de aprendizaxe explícanse pola coherencia e concordancia entre a puntuación en logro e en procesos cognitivos afectados; tamén pola discrepancia entre as puntuacións nos procesos. Na dificultade de aprendizaxe habería algunhas habilidades afectadas no seu funcionamento e susceptibles de mellora que non afectan a toda a persoa, nin a toda a aprendizaxe.

É tamén unha cuestión de fortalezas e debilidades cognitivas, sobre todo útil para diferenciar aquelas persoas ata agora incluídas en dificultades debidas a discapacidade intelectual. Xa que pode explicarse que o conxunto da intelixencia non está afectado ou que estándoo uns procesos priman diferencialmente sobre os outros no seu funcionamento e isto abre vías de intervención inesperadas fai uns poucos anos. A investigación neste campo abre novas posibilidades á interpretación das dificultades de aprendizaxe e, sobre todo, á procura de mecanismos de intervención e mellora.

No deseño deste título tamén se tiveron en conta os Másteres e Programas de Doutoramento en Dificultades de Aprendizaxe doutras universidades españolas (Programa de Doutoramento Interdepartamental de Intervención Psicopedagóxica e Educación Especial da Universidade de Estremadura, Máster en Intervención nas Dificultades de Aprendizaxe da Universidade de Valencia, o Curso superior de especialización en Dificultades de aprendizaxe da UIM entre outros) e as directrices de relevantes asociacións internacionais como:

Nesta liña, os compoñentes do contido deste máster céntranse na Psicoloxía do Desenvolvemento, Psicoloxía da Educación, Psicoloxía da Instrución, Metodoloxía da Investigación Científica e Neuropsicoloxía buscando as dimensións tecnolóxico-instrumentais e técnico-prácticas da Psicoloxía da Educación que vehiculan, á súa vez, novas formas de explicar a aprendizaxe, de avalialo e de tomar decisións para a intervención.

A proposta deste máster nace a partir da reflexión conxunta do profesorado participante nos sucesivos programas de doutoramento que o Departamento de Psicoloxía Evolutiva e Comunicación (coa colaboración de profesores convidados doutras universidades españolas e estranxeiras) vén desenvolvendo desde 1996 ata a actualidade. Estes programas de doutoramento situados no ámbito da Psicoloxía Escolar aos poucos foron evolucionando cara ao actual programa de máster. O núcleo de contidos articulador do programa: a identificación das dificultades de aprendizaxe e a intervención nas mesmas, vén determinado polos traballos desenvoltos polo Grupo de investigación HI9 así como polas tendencias actuais no ámbito académico e as necesidades detectadas no contexto de aplicación, o contexto escolar.

En xuño de 2007, en Poio (Pontevedra) inícianse as sesións de traballo para deseñar de forma conxunta un máster no que poidan participar varios departamentos da Universidade de Vigo. Os días 13 e 14 de outubro dese mesmo ano, o Departamento de Psicoloxía Evolutiva e Comunicación organiza un curso de formación para o PDI co apoio da Universidade de Vigo sobre os POPs e os másteres no marco do Espazo Europeo de Educación Superior. É impartido por un experto da Universidade de Valladolid e danse pautas para poñer en marcha un máster destas características, que responda a criterios de eficiencia e calidade.

Para concretar a estrutura e contidos que articulan a proposta do máster tamén se realizaron consultas, celebráronse reunións con outros departamentos universitarios e grupos de investigación do ámbito de coñecemento, participouse en diversos foros e reunións científicas nacionais. Entre elas, a Reunión Científica Anual da Asociación Española para a Educación Especial, celebrada en novembro de 2005, en Alcalá de Henares na que se abordou o tema das NEE na adaptación ao EEES.

Para a actual proposta tamén se utilizou a información derivada das valoracións e suxerencias dos estudantes matriculados nas sucesivas edicións dos programas de doutoramento, en canto á orientación, o contido e a aplicabilidade co obxectivo de beneficiarse das experiencias dos mesmos.

Doutra banda, consultouse toda a documentación oficial dispoñible para a elaboración de Estudos Oficiais de Posgrao e asistiuse ás diversas sesións de formación organizadas polo Vicerreitorado de Titulacións e Converxencia Europea da Universidade de Vigo e tido en conta as súas directrices para a elaboración do programa de estudos.

Así, a información e orientacións recibidas desde a Universidade, as opinións e suxerencias de profesores e estudantes desde diversas perspectivas, traxectorias variadas e diversidade de criterios conflúen na necesidade de expor un máster que promova a investigación e o coñecemento especializado nos modelos de mediación, avaliación e intervención nos procesos cognitivos, nas dificultades de aprendizaxe, como o que aquí se propón e no que se seguiron os prazos e procedementos indicados pola Universidade de Vigo.